Gaetz,ịsĩdẫnđầunỗlựclậtđổChủtịchHạviệnMỹnhà cấp 4 nông thôn 41 tuổi, là người đề xuất bãi nhiệm Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy và hôm 3/10, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua kiến nghị, khiến McCarthy mất chức chỉ sau 9 tháng nắm quyền.
Thực tế, Gaetz đã nhận được giúp đỡ, với một số đảng viên Cộng hòa tham gia cùng ông và tất cả đảng viên Dân chủ tại Hạ viện đều lựa chọn tước bỏ tư cách lãnh đạo của McCarthy.
Dù vậy, Gaetz rõ ràng là người dẫn đầu nỗ lực chống lại McCarthy, qua đó khẳng định mình là một thế lực có ảnh hưởng tại Hạ viện, bất chấp việc ông bị không ít thành viên đảng Cộng hòa phàn nàn.
Matt Gaetz giữa vòng vây của phóng viên tại Đồi Capitol, thủ đô Washington, Mỹ, ngày 2/10. Ảnh: Reuters
Matt Gaetz sinh ngày 7/5/1982 tại Hollywood, Florida, và lớn lên ở tây bắc bang. Ông là con trai của Don Gaetz, chính trị gia nổi tiếng, thành viên Thượng viện bang Florida năm 2006-2016 kiêm chủ tịch Thượng viện bang năm 2012-2014.
Gaetz, vốn là luật sư, lần đầu tiên tranh cử và giành ghế tại Hạ viện bang Florida vào năm 2010 sau khi cựu hạ nghị sĩ Ray Sansom của bang này từ chức vì cáo buộc tham nhũng.
Gaetz phục vụ tại Hạ viện bang cho đến năm 2016. Ông ban đầu hậu thuẫn cựu thống đốc Florida Jeb Bush tranh cử tổng thống nhưng cuối cùng trở thành người ủng hộ nhiệt tình Donald Trump.
Gaetz trở thành hạ nghị sĩ trong quốc hội Mỹ từ năm 2017. Gaetz thể hiện mình là một đảng viên Cộng hòa có đường lối cứng rắn, mặc dù đôi khi ông đi ngược lại các quan điểm truyền thống của đảng.
Gaetz bảo vệ lập luận rằng kết quả cuộc bầu cử năm 2020 đã bị gian lận và chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm đó phải thuộc về cựu tổng thống Trump. Gaetz cũng là đồng minh thân cận với hạ nghị sĩ Cộng hòa theo đường lối cứng rắn Marjorie Taylor Greene. Tuy nhiên, hai người có quan điểm trái ngược về McCarthy.
Gaetz ủng hộ luận tội Tổng thống Joe Biden vì những cáo buộc rằng ông đã giúp chỉ đạo và thu lợi từ hoạt động kinh doanh của con trai mình khi còn là phó tổng thống, dù đảng Cộng hòa chưa đưa ra được bằng chứng về điều này.
Dù vậy, Gaetz bác bỏ những quan điểm bảo thủ truyền thống về các vấn đề như cần sa. Ông ủng hộ việc loại bỏ cần sa khỏi danh sách các chất bị kiểm soát.
Gaetz từng gây tranh cãi vào năm 2021 sau khi có thông tin cho rằng các nhà điều tra liên bang đang xem xét một chuyến đi của ông vào năm 2018 tới Bahamas, nơi ông bị cáo buộc quan hệ với gái mại dâm, trong đó có một cô gái 17 tuổi. Gaetz phủ nhận mọi hành vi sai trái, khẳng định ông chưa bao giờ trả tiền để quan hệ tình dục hoặc có bất kỳ quan hệ nào thể xác nào với trẻ vị thành niên.
Sau một năm điều tra, Bộ Tư pháp đã thông báo cho Gaetz hồi tháng hai rằng họ sẽ không đưa ra cáo buộc chống lại ông.
Phần lớn thời gian của Gaetz tại Hạ viện được ghi dấu bởi mối quan hệ tồi tệ với McCarthy, mặc dù Gaetz khẳng định nỗ lực loại bỏ McCarthy không phải vấn đề cá nhân.
Không rõ chính xác mối bất hòa bắt nguồn từ đâu, song McCarthy từng suy đoán rằng Gaetz có thể đổ lỗi cho ông về cuộc điều tra của Ủy ban Đạo đức Hạ viện liên quan đến cáo buộc Gaetz đã vi phạm luật về mại dâm. Cuộc điều tra bắt đầu vào năm 2021 khi đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện, được mở lại vào tháng 7 vừa qua khi đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát.
Mối bất hòa giữa hai người bùng nổ vào đầu năm khi Gaetz là người dẫn đầu những nỗ lực phản đối McCarthy đảm nhận vai trò Chủ tịch Hạ viện, buộc McCarthy phải trải qua 15 vòng bỏ phiếu chưa từng có.
Trong cuộc đối đầu đó, Gaetz đã đưa ra hàng loạt phát biểu chỉ trích McCarthy, cáo buộc ông "bán mình trong hơn một thập kỷ". Cuối cùng, McCarthy buộc phải thỏa hiệp với Gaetz để giành được ghế.
Một trong những điều Gaetz yêu cầu là sửa quy định để bất kỳ nhà lập pháp nào cũng có thể yêu cầu bãi nhiệm Chủ tịch Hạ viện. Quy định trước đó là đề xuất bãi nhiệm phải được biểu quyết trong nội bộ đảng. Sau khi được đa số thành viên đảng ủng hộ, nó mới được đem ra bỏ phiếu ở phiên họp toàn thể của Hạ viện. Quy định mới chính là mấu chốt khiến McCarthy mất ghế.
McCarthy liên tục chỉ trích Gaetz hồi tháng trước sau khi có thông tin rằng Gaetz sẽ đưa ra kiến nghị bãi nhiệm ông. "Gaetz đổ lỗi cho tôi về những khiếu nại đạo đức chống lại anh ta tại quốc hội khóa trước", McCarthy nói. "Tôi không liên quan gì đến việc đó".
"Anh ta muốn tôi cố gắng xóa sạch tất cả. Tôi không làm thế, như vậy là bất hợp pháp", ông cho biết thêm. "Mọi người biết không? Nếu bằng cách nào đó tôi mất việc vì ủng hộ luật pháp cũng như tính liên tục của chính phủ, vậy thì cứ để mọi chuyện như vậy đi".
Mối quan hệ giữa hai người rơi xuống mức thấp nhất sau khi Hạ viện Mỹ bỏ phiếu thông qua dự luật để tài trợ cho chính phủ hoạt động thêm 45 ngày, giúp chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa từ sau nửa đêm 30/9.
Luật này không có những khoản cắt giảm chi tiêu sâu và chính sách biên giới mà Gaetz và phe cực hữu yêu cầu. Gaetz còn cáo buộc McCarthy đánh lừa đảng viên Cộng hòa, che giấu họ việc ông đã đạt "thỏa thuận bí mật" với đảng Dân chủ để không nhắc đến viện trợ Ukraine trong luật này m sẽ ra dự luật về vấn đề này sau. Trong khi đó, Gaetz muốn vấn đề viện trợ cho Ukraine bị loại bỏ hoàn toàn, thay vào đó sử dụng tiền để đối phó nạn nhập cư phi pháp.
Đề xuất bãi nhiệm Chủ tịch Hạ viện của Gaetz khiến ông được chú ý nhưng cũng mang về không ít chỉ trích. Một số đảng viện Cộng hòa cho rằng hành động này đơn thuần chỉ bắt nguồn từ mong muốn gây chú ý.
"Gaetz thực sự là một thành viên gây chia rẽ trong đảng, gây ra nhiều thiệt hại với những suy nghĩ và bình luận của mình", thượng nghị sĩ Cộng hòa Tim Scott bình luận.
"Nếu Gaetz chỉ đơn giản là một thành viên ồn ào, dừng lại ở việc công kích McCarthy mỗi ngày thì không có vấn đề gì", cựu chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich viết trong bài bình luận với tiêu đề "Đảng Cộng hòa phải loại bỏ Matt Gaetz". "Nhưng anh ta đã đi quá xa. Anh ta đang hủy hoại khả năng điều hành của đảng Cộng hòa tại Hạ viện".
Vũ Hoàng(Theo ABC News)